Każdy chory zasługuje na pomoc.

Zanim jeszcze kapituła samorządu gospodarczego czterech województw Polski południowej wręczyła biskupowi opolskiemu Alfonsowi Nossolowi „Diamentowy Laur – Autorytet 1995”, przyznany m.in. za stworzenie sieci Stacji Opieki Caritas, powszechnie służących ludziom starszym i chorym, praca Stacji Opieki Caritas zyskała opinię „najskuteczniejszej i najtańszej formy leczenia przewlekle chorych”, ze strony Komisji Zdrowia Sejmiku Samorządowego Woj. Opolskiego. Zdaniem przewodniczącego komisji dra Norberta Krajczego, działalność  Stacji wyprzedziła „reformę podstawowej opieki zdrowotnej i pomocy doraźnej w Polsce”. Zupełnym novum działalności pielęgniarek środowiskowych Caritas była umiejętność  wykazania się udokumentowaną i wykonaną w domu pacjenta pracą. W 2011 r. pielęgniarki środowiskowe 52 Stacji Opieki Caritas Diecezji Opolskiej wykonały 181.161 wizyt domowych u 14.067 pacjentów. Ilość usług pielęgniarskich wyniosła 377.574. W celu dojechania do domu pacjenta pielęgniarki pokonały samochodami służbowymi 857.644 km. Dokumentacja czynności pielęgniarskich, wzorowana na sprawozdawczości stacji działających w Niemczech, posłużyła Opolskiej Regionalnej Kasie Chorych za wzór w opracowaniu tzw. metody punktowej wyceny świadczeń pielęgniarskich. Metoda ta pozwalała precyzyjnie dokumentować i finansować procedury pielęgnacyjne, przy czym skutecznie aktywizowała pielęgniarki do pracy w terenie i czuwania przy łóżku chorego. Niestety metoda punktowa została zastąpiona stawką kapitacyjną i obowiązkiem zbierania od ubezpieczonych deklaracji wyboru pielęgniarki. Zmiana ta spowodowała traktowanie pacjenta naprawdę chorego tj. kosztochłonnego jako persona non grata. W dodatku ogromna część ubezpieczonych nie wypełniła deklaracji pielęgniarskich, powodując zatrzymanie pieniędzy przeznaczonych na opiekę domową w budżecie państwa. Spora ilość deklaracji pielęgniarskich a z nimi środków finansowych trafiła do podmiotów leczniczych, które rzadko gościły w terenie i  de facto nie realizowały opieki środowiskowej.
W celu przynajmniej częściowego ograniczenia negatywnych skutków takiej polityki, Caritas Diecezji Opolskiej postulowała wydzielenie z opieki środowiskowej nowego świadczenia pielęgniarskiego w postaci opieki długoterminowej. Przedstawiła w tym zakresie znaczące propozycje, które zostały zastosowane i docenione przez dra Andrzeja Sośnierza, dyrektora Śląskiej Regionalnej Kasy Chorych w Katowicach. Aktualnie, ponad 400 obłożnie i przewlekle chorych pacjentów, przebywa w domu pod intensywną opieką pielęgniarek Caritas. W przypadku zaprzestania tej działalności z dnia na dzień, organy administracji publicznej musiałyby znaleźć ponad 400 miejsc pobytu w placówkach opieki zorganizowanej: ZOL-ach, DPS-ach lub szpitalach. Wydłużenie pobytu osób przewlekle chorych w domu umożliwia specyfika pracy pielęgniarek Caritas, polegająca na wyposażaniu pokoju chorego w szeroką gamę sprzętu pielęgnacyjnego i rehabilitacyjnego. Niestety, ten rodzaj świadczenia z zakresu pielęgniarstwa rodzinnego, odbiegający  od krajowego standardu opieki domowej, pomimo ewidentnych korzyści ekonomicznych dla budżetu państwa, nie jest   finansowany przez Narodowy Fundusz Zdrowia.  Wszak gołym okiem można ocenić jakość życia pacjenta leżącego na wersalce, podpartej na 16 cegłach od sytuacji chorego dysponującego łóżkiem elektrycznym sterowanym pilotem, z barierkami zabezpieczającymi i wysięgnikiem nad głową. Nie sposób przecenić roli pozostałych urządzeń oferowanych przez pielęgniarki Caritas, a ułatwiających życie zarówno pacjentom jak i rodzinie chorego: materacy przeciwodleżynowych, odsysaczy, koncentratorów tlenu, rotorów, krzeseł toaletowych, wózków inwalidzkich, podnośników wannowych, stolików przyłóżkowych, balkoników, kul i lasek. W 2011 r. Stacje Opieki Caritas Diecezji Opolskiej postawiły do dyspozycji pacjentów blisko 16 tysięcy urządzeń do opieki pielęgnacyjnej w domu.
W poszukiwaniu modelu domowej opieki medycznej, działającej w najlepiej pojętym interesie chorych, Caritas Diecezji Opolskiej utworzyła w 1996 r. pierwsze na Opolszczyźnie hospicjum domowe, obejmujące całościową opiekę pacjentów chorujących na nieuleczalne, postępujące choroby w końcowym okresie życia. Na terenie woj. opolskiego działa 9 Poradni Opieki Paliatywnej i Zespołów Domowej Opieki Hospicyjnej prowadzonych przez Caritas. W 2011 r. objęły  one opieką 2.468 pacjentów. Pracownicy 9 placówek przejechali 96.897 km, docierając do najbardziej odległych sołectw, pozbawionych dostępu do środków komunikacji publicznej. Ważnym momentem w realizowaniu opieki paliatywnej i hospicyjnej w woj. opolskim było utworzenie hospicjum stacjonarnego Caritas w Starych Siołkowicach. Po trwającym dwa i pół roku remoncie i zaangażowaniu 4,5 miliona zł. środków własnych, Caritas Diecezji Opolskiej, uruchomiła placówkę w 2003 roku. W ciągu dziewięciu lat w hospicjum przebywało 2 tysiące pacjentów, z których ok. 1600 zmarło. Poziom finansowania opieki paliatywnej przez NFZ spowodował, że hospicjum zadłużone jest na 300 tysięcy złotych. Jako placówka niepubliczna nie może liczyć na oddłużenie z budżetu państwa. Podobne problemy dotykają Centrum Rehabilitacji dla Dzieci w Opolu, które od 1997 r. prowadzi rocznie rehabilitację 500 dzieci z woj. opolskiego.  
Chcąc poprawić warunki do prowadzenia skutecznej rehabilitacji, Caritas zainicjował w 1994 r. ogólnowojewódzki program rehabilitacji środowiskowej, zlokalizowanej najbliżej pacjenta. 40 gabinetów rehabilitacyjnych Caritas działa głównie w środowiskach wiejskich, gwarantując szybki i częsty dostęp pacjenta do stanowisk usprawniania leczniczego. W 2011 r. gabinety Caritas wykonały 609.493 zabiegi rehabilitacyjne dla 35.405 osób. Wartość świadczeń rehabilitacyjnych, które w ub. r. gabinety Caritas wykonały ponad limit zakontraktowany przez NFZ wyniosła 241.839 zł. Ponieważ świadczenia te nie zostały objęte umową, nie mogły także zostać zapłacone.
Pomimo funkcjonowania kościelnych placówek medycznych w warunkach gospodarki rynkowej, Caritas Diecezji Opolskiej stoi na stanowisku, że praca pielęgniarek podobnie jak rehabilitantów lub lekarzy, nie może być traktowana wyłącznie w kategoriach właściwych dla dyscyplin medycznych lub ekonomicznych, ale wymaga dopełnienia o wymiar etyczny i kwalifikacje moralne. Ewangelizacja służby zdrowia, która jest celem prowadzenia przez Kościół działalności leczniczej i opiekuńczej, polega na uznaniu obok kwalifikacji zawodowych i możliwości technicznych medyków, prymatu serca i zaangażowania człowieczeństwa. Wiele procedur i standardów opieki medycznej da się obliczyć, tego jednak co pacjenci określają mianem „lekarz lub siostra z powołania” nie można zapłacić.
Caritas Diecezji Opolskiej nie ustaje w upominaniu się o to, aby personel medyczny Caritas nie wyciągał ręki po tzw. „zachęty”; uczciwie klasyfikował pacjentów do opieki długoterminowej; precyzyjnie dokumentował rzeczywistą pracę i nie wykazywał czynności fikcyjnych; przestrzegał warunków realizacji umów z NFZ dot. np. ilości wizyt domowych; nie wykorzystywał ignorancji pacjentów ale informował ich o przysługujących im prawach. Umiejętności łączenia kompetencji zawodowych i kwalifikacji serca, wymaga godność pacjenta i autorytet ludzi cierpiących.

opr. ks. dr Arnold Drechsler
dyr. Caritas Diecezji Opolskiej