Dla chorych w domu – 30 lat działalności Stacji Opieki Caritas Diecezji Opolskiej.

Dzięki współpracy i współodpowiedzialności wspólnoty Kościoła opolskiego, jednostek samorządu terytorialnego i Narodowego Funduszu Zdrowia doszło w okresie ćwierćwiecza do rozwoju takiej formy opieki, o charakterze instytucji, bez której nie można sobie wyobrazić funkcjonowania ochrony zdrowia na terenie diecezji opolskiej.

W dniu 10 października 2022 roku obchodziliśmy jubileusz 30-lecia otwarcia pierwszej Stacji Opieki Caritas na terenie diecezji opolskiej. To dobra okazja, by podziękować 59 samorządom lokalnym województwa opolskiego i częściowo śląskiego, a także Narodowemu Funduszowi Zdrowia w Opolu i Katowicach za wszystko, czego udało się nam wspólnie dokonać w dziedzinie opieki nad ludźmi chorymi i starszymi, którzy przebywają w swoich domach.

Niedające się powstrzymać procesy demograficzne (spadek liczby urodzeń, wydłużanie się ludzkiego życia, migracje ludności) powodują, że w nadchodzących latach obraz naszego społeczeństwa zdominowany będzie przez coraz bardziej zauważalną obecność ludzi starszych, w tym osób wymagających opieki. Szeroko rozumiana polityka senioralna, w tym opieka nad ludźmi starszymi, stanie się dla państwa wielkim wyzwaniem. Osoby, które mogą się cieszyć i chwalić pełną niezależnością i mobilnością aż do późnej starości nie należą do większości. Większość ludzi starszych, trapiona przez kłopoty ze zdrowiem zadaje sobie pytanie co stanie się ze mną, gdy będę wymagał opieki okresowej lub całodobowej. Oferta placówek opiekuńczych i form domowej opieki ambulatoryjnej potęguje ich zatroskanie.

Obecnie jak i dawniej pielęgnacja osób chorych i starszych w Polsce sprawowana jest w rodzinie i przez rodzinę. Rodzina jest największym świadczeniodawcą usług pielęgnacyjnych w systemie ochrony zdrowia. Wsparcie i opieka udzielana osobom chorym i starszym w domach, przewyższa wielokrotnie ilość usług wykonywanych we wszystkich placówkach opiekuńczych i leczniczych, stacjonarnych i dziennych, razem wziętych.

Z punktu widzenia kultury, która akceptuje i ceni starość, jak również z perspektywy potrzeb psychicznych człowieka, rodzina jako miejsce, w którym człowiek czuje się u siebie, pośród krewnych i przyjaciół, jawi się jako środowisko najlepsze i naturalne do przeżywania choroby i starości. Również odpowiedzialne i mądre decyzje państwa, dotyczące opieki zdrowotnej powinny stawiać opiekę domową, ambulatoryjną na pierwszym miejscu przed szpitalną, stacjonarną. Rozwiązania takie muszą być jednak komplementarne tzn. muszą być powiązane z wszystkimi elementami systemu ochrony zdrowia.

Zabezpieczając w planie finansowym przede wszystkim pieniądze na leczenie szpitalne oraz zabiegi ratujące życie, Narodowy Fundusz Zdrowia winien coraz bardziej dostrzegać, że uwzględnia określone elementy systemu opieki zdrowotnej, które przecież tylko w łączności z innymi obejmują całość zagadnienia. Z praktykowania „opieki ambulatoryjnej przed opieką stacjonarną”, wynika wyraźne przełożenie ciężaru z placówek leczniczo-opiekuńczych na środowisko domowe pacjenta. Zasada skracania czasu pobytu pacjenta w szpitalu bardziej niż dotąd wciąga rodzinę w organizowanie i finansowanie opieki medycznej i pielęgnacji.

Model komplementarnej opieki pielęgnacyjnej, w którym rodzina pozostanie dla człowieka podstawową instytucją i środowiskiem przeżywania choroby i starości, zakłada istnienie niezawodnego i dostępnego systemu opieki ambulatoryjnej. System ten musi chronić i wspierać rodzinę w duchu zasady pomocniczości, jako istotny filar opieki zdrowotnej nad osobami starszymi i chorymi. Filar ten pozostawiony samemu sobie łatwo może się załamać, co spowoduje tylko negatywne skutki dla polityki państwa.

Od 30 lat, to jest od 10. października 1992 r., na terenie diecezji opolskiej działa sieć Stacji Opieki Caritas, która obejmuje obszar całej diecezji. Rocznie 150 pielęgniarek Stacji Opieki Caritas Diecezji Opolskiej wykonuje ponad 300 tysięcy wizyt domowych u 13. tysięcy pacjentów. W 1995 r. Komisja Zdrowia Sejmiku Samorządowego Woj. Opolskiego wyraziła opinię, że praca Stacji Opieki Caritas jest najskuteczniejszą i najtańszą formą leczenia przewlekle chorych. W przekonaniu Komisji działalność Stacji wyprzedziła reformę podstawowej opieki zdrowotnej i pomocy doraźnej w kraju.

Najważniejsze cele Stacji Opieki Caritas to:

• utrzymywanie i wzmacnianie zdolności opiekuńczych i pielęgnacyjnych rodziny, w celu wydłużenia do maksimum pobytu chorego w domu,
• współpraca i koordynacja działań z istniejącymi w regionie placówkami służby zdrowia (np. szpitalami) w celu zachowania, odtworzenia lub poprawy stanu zdrowia pacjenta bezpośrednio po zakończeniu okresu hospitalizacji,
• ukazywanie granic możliwości opieki domowej. Gdy pojawiają się okoliczności, które zalecają lub nakazują umieszczenie człowieka chorego lub starszego w placówkach specjalistycznej opieki stacjonarnej lub dziennej, pielęgniarki Stacji informują o tym rodzinę lub odpowiednie instytucje publiczne.

Pacjenci pozostający pod opieką Stacji Opieki Caritas otrzymują kompleksową opieką pielęgniarską w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej, opieki długoterminowej domowej i opieki paliatywno-hospicyjnej w ramach tzw. hospicjum domowego. Praca pielęgniarek obejmuje m.in.:

1. Świadczenia pielęgnacyjno-lecznicze:

• podawanie substancji odżywczych przez zgłębnik lub dostęp endoskopowy;
• pielęgnacja odleżyn i odparzeń oraz trudno gojących się ran;
• toaleta chorego (mycie, kąpiel, zmiana bielizny pościelowej i osobistej);
• prowadzenie profilaktyki przeciwodleżynowej (oklepywanie, nacieranie, zmiana pozycji ułożeniowej);
• podawanie leków różnymi drogami (doustnie, doodbytniczo, do oka, do nosa, do ucha, wziewnie) lub w postaci iniekcji śródskórnych, podskórnych i domięśniowych;
• podawanie płynów infuzyjnych i leków w kroplowych wlewach dożylnych.

2. Świadczenia diagnostyczne:

• kontrola podstawowych parametrów życiowych (ciśnienia tętniczego krwi, tętna, oddechu, temperatury);
• obserwacja i pomiar obrzęków (kontrola diurezy) prowadzenie bilansu wodnego;
• kontrola pomiaru glikemii;
• pobieranie materiałów do badań: krwi, moczu, kału, wymazów;

3. Świadczenia usprawniające:

• zastosowanie drenażu ułożeniowego, prowadzenie gimnastyki oddechowej;
• usprawnianie ruchowe przyłóżkowe (ćwiczenia bierne i czynne);
• ułożenie i przemieszczanie chorego w łóżku.

4. Świadczenia w zakresie edukacji i promocji zdrowia.
5. Wypożyczanie sprzętu pielęgnacyjnego,
   np.: koncentratora tlenu, ssaka, wózka inwalidzkiego, łóżka z elektryczną regulacją, materaca przeciwodleżynowego, balkonika, krzesła toaletowego, podnośnika do łóżka i do wanny.

   Adresy działających na terenie diecezji opolskiej Stacji Opieki Caritas można znaleźć w zakładce STACJE OPIEKI CARITAS.

opr. ks. dr Arnold Drechsler
dyr. Caritas Diecezji Opolskiej