Czy Stacje Opieki Caritas są nadal potrzebne?

Caritas Diecezji Opolskiej oczekuje odpowiedzi na pismo, które wystosowała 14 lipca 2014 r. do Prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) w Warszawie, w sprawie zagrożeń dla nowoczesnego i działającego w najlepiej pojętym interesie pacjentów programu pielęgniarskiej opieki domowej. Przypomnijmy, że 48 Stacji Opieki Caritas, w których pracuje 165 doskonale wykształconych pielęgniarek z zakresu opieki środowiskowej, długoterminowej i paliatywno-hospicyjnej, od 22 lat sprawuje na Opolszczyźnie kompleksową opiekę nad pacjentem w miejscu jego zamieszkania.

Przyjęty 1. lipca br. przez NFZ sposób kontraktowania usług pielęgniarskich, doprowadził do zachwiania stabilności placówek Caritas Diecezji Opolskiej. W diecezji gliwickiej 18 Stacji Opieki Caritas nie zdołało podpisać kontraktu z NFZ i jest postawionych w stan likwidacji. Poniżej zamieszczamy tekst pisma dyrektora Caritas Diecezji Opolskiej do Prezesa NFZ w Warszawie.


Pan
Tadeusz Jędrzejczyk
Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia
ul. Grójecka 186
02-390 Warszawa


Szanowny Panie Prezesie,
działając na podstawie Zarządzenia nr 31/2010/DSS Prezesa NFZ z dnia 01.07.2010 r. w sprawie rozpatrywania skarg i wniosków w NFZ oraz w oparciu o doświadczenia z postępowania konkursowego na zawieranie umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej w rodzaju pielęgniarska opieka długoterminowa domowa, przeprowadzonego przez NFZ ŚLOW w Katowicach oraz NFZ OOW w Opolu, a opartego na Zarządzeniu Nr 3/2014/DSOZ Prezesa NFZ z dnia 23. stycznia 2014 r. w sprawie określenia kryteriów oceny ofert, Caritas Diecezji Opolskiej składa skargę na:

• naruszenie przez Prezesa NFZ prawa ubezpieczonych do wyboru świadczeniodawcy,
• działanie na szkodę standardów pielęgniarskiej opieki długoterminowej domowej poprzez tryb postępowania konkursowego zarządzony przez Prezesa NFZ.

Równocześnie składa wniosek o wzmocnienie praworządności i zapobieganie nadużyciom w realizowaniu kontraktów na długoterminową pielęgniarską opiekę długoterminową na terenie działania NFZ w Opolu i Katowicach po 1. lipca 2014 r., w celu należytego zaspokojenia potrzeb zdrowotnych ubezpieczonych.

U z a s a d n i e n i e

1)    Zastosowane przez Komisje Konkursowe NFZ w Katowicach i w Opolu zasady postępowania konkursowego, naruszyły konstytucyjną gwarancję wolności obywatelskiej, w tym wypadku wolności wyboru świadczeniodawcy, o  której traktuje Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, stanowiąca podstawę postępowania konkursowego.
Naruszenie prawa wyboru świadczeniodawcy przez Komisje Konkursowe, które były bezwzględnie związane Zarządzeniami j. w. Prezesa NFZ w Warszawie, nastąpiło:
a.    poprzez zawłaszczenie prawa wyboru lub odrzucenia oferty do zawarcia umowy. Podmiot leczniczy, który nie został wybrany przez Komisje Konkursowe nie może realizować świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i jest dla ubezpieczonego nieosiągalny. Należy postawić pytanie na jakiej podstawie Prezes NFZ ma prawo pozbawiać ubezpieczonego prawa wyboru świadczeniodawcy? Czy Komisje działając na podstawie zarządzenia Prezesa NFZ dokonały dla ubezpieczonych najlepszego wyboru? Ile razy, w okresie od ostatniego postępowania konkursowego, Komisje kierowały do ubezpieczonych pytanie o ocenę jakości i dostępności usług, realizowanych przez świadczeniodawców? Lekceważenie opinii ubezpieczonych nt. jakości usług ze strony dotychczasowych świadczeniodawców, poddaje w wątpliwość nie tylko dobrą wolę reprezentowania ubezpieczonych w postępowaniu konkursowym ale także sensowność rozpisania postępowania konkursowego. Prosimy o wskazanie powodu, dla którego Stacje Opieki Caritas, działające od 22 lat w zakresie domowej pielęgnacji chorych i wzorowo współpracujące w tym temacie z 60. organami administracji samorządowej oraz NFZ (od 15 lat) muszą być likwidowane lub drastycznie ograniczać swoją działalność?
Po zakończeniu postępowania konkursowego w czerwcu 2014 r., pacjenci objęci opieką długoterminową ze strony Stacji Opieki Caritas Diecezji Opolskiej w Sierakowie, Dobrodzieniu i Leśnicy wyrażają swój sprzeciw, lęk i oburzenie na zarządzenie Prezesa NFZ, które zmusza ich do rezygnacji z dotychczasowego i przyjęcia nowego świadczeniodawcy.
b.    poprzez niejawne działania uznaniowe, które oprócz kolejności w rankingu końcowym i wartości zamówienia, decydują o przyznaniu oferentom kwot na zakup świadczeń. Zgodnie z regulaminem Komisje Konkursowe dokonują wyboru ofert według kolejności w rankingu aż do wyczerpania kwoty przewidzianej w ogłoszeniu. Na skutek utajnienia części danych w formularzach elektronicznych w trakcie postępowania odwoławczego, bez odpowiedzi pozostają pytania: na jakiej podstawie Komisje dzielą kwotę zamówienia jednym razem wśród dwóch lub trzech oferentów, a innym razem wśród pięciu lub ośmiu? Czy oferta jednego lub dwóch świadczeniodawców – zwycięzców rankingu, mogłaby wyczerpać całą wartość zamówienia na danym terenie? Czy działania konkursowe NFZ pragną wspierać praktyki monopolistyczne czy mają dywersyfikować rynek usług medycznych działając w najlepiej pojętym interesie ubezpieczonych?
2)    Z uwagi na obecność wśród kryteriów oceny ofert wymogu posiadania certyfikatów ISO w zakresie usług medycznych, które de facto nie posiadają najmniejszego wpływu na obecność pielęgniarki przy łóżku chorego i w praktyce można je zrealizować za pomocą umów z profesjonalnymi firmami w zakresie: bezpieczeństwa i higieny pracy; zarządzania środowiskowego; zarządzania bezpieczeństwem informacji, Caritas Diecezji Opolskiej zadaje pytanie czy Prezes NFZ gwarantuje, że żaden przedstawiciel świadczeniodawców, biorących udział w postępowaniu konkursowym, nie uczestniczył w procesie opiniowania i określenia kryteriów oceny ofert na żadnym jego etapie, ani nie mógł nabyć wiedzy na jego temat przed ogłoszeniem Prezesa NFZ w sprawie określenia kryteriów oceny ofert? Pytanie dotyczy w szczególności przedstawiciela firmy BETAMED w zakresie pielęgniarskiej domowej opieki długoterminowej. Ponadto Caritas Diecezji Opolskiej wnosi o przeprowadzenie przez Prezesa NFZ kontroli trybu nabywania, a zwłaszcza okresu wdrażania systemów zarządzania jakością przez innych świadczeniodawców w pielęgniarskiej domowej opiece długoterminowej na terenie działania NFZ w Opolu i Katowicach.
3)    Komisje Konkursowe w Opolu i Katowicach, działając zgodnie z przepisami Prezesa NFZ w Warszawie, nie dołożyły staranności w dokonaniu należytego wyboru świadczeniodawcy poprzez zaniechanie wprowadzenia do oceny oferty wymogu kompleksowości usług. Komisje Konkursowe zarówno w części jawnej jak i tajnej konkursu ofert zignorowały okoliczność, na którą Caritas Diecezji Opolskiej wielokrotnie zwracała uwagę, a mianowicie potrzebę posiadania przez podmiot leczniczy szerokiej gamy sprzętu do domowej pielęgnacji chorych (łóżek elektrycznych, materacy p. odleżynowych, ssaków, rotorów, podnośników, krzeseł toaletowych, balkoników itp.). Okoliczność ta posiada bezpośrednie przełożenie na jakość i kompleksowość świadczenia opieki długoterminowej i wynika ze standardów stosowanych w krajach Unii Europejskiej. Rola mieszkania w życiu człowieka wzrasta z upływem lat i pogarszaniem się stanu zdrowia. Człowiek chory i starszy zmuszony jest przebywać w nim dłużej i częściej. Urządzenia wypożyczane do domu chorego, ułatwiają życie zarówno pacjentom jak i rodzinie chorego i mają bezpośredni wpływ na jakość procesu leczenia. Oczekujemy odpowiedzi na pytanie dlaczego i na jakiej podstawie Prezes NFZ wyłączył z zakresu kryteriów oceny ofert kryterium kompleksowości, dostępności i innych uwag, które posiadają znaczenie dla wyboru najlepszej oferty? Komisje Konkursowe dokonały wyboru oferentów, którzy nie dysponują nawet pełnym wyposażaniem neseserów pielęgniarskich np. zestawem p. wstrząsowym, płynami infuzyjnymi. W trakcie rozmów z przedstawicielem firmy BETAMED, która po 1. lipca br. otrzymała kontrakt na terenie powiatu Lubliniec, Caritas Diecezji Opolskiej otrzymała informację, że tego rodzaju wyposażenie firma udostępnia pielęgniarce każdorazowo tylko w razie potrzeby.
4)    Działanie systemu informatycznego, służącego do obsługi postępowania konkursowego NFZ, umożliwia świadczeniodawcom wykazywanie w ofertach personelu pielęgniarskiego, którego miejsce zamieszkania stawia pod znakiem zapytania jakość i dostępność usług pielęgniarskich w domu. Stosowany system umożliwia wybór oferty hipotetycznego, praktycznie nie działającego podmiotu, który dopiero zamierza wykonywać świadczenia zdrowotne po zawarciu umowy. Możliwość tę potwierdza fakt, że po podpisaniu umów z oferentami przez NFZ w Opolu i Katowicach w dniu 1 lipca 2014 r., upływają dwa tygodnie, w których pomimo złożenia przez oferentów deklaracji o przejęciu pod swoją opiekę i zapewnieniu świadczeń pacjentom zakładu, który nie został wybrany, większość pacjentów Stacji Opieki Caritas w Sierakowie, Dobrodzieniu i Leśnicy nadal pozbawionych jest opieki długoterminowej. Na terenie powiatu lublinieckiego zwycięskie firmy BETAMED i AKO-MED od 1 lipca br. naruszając zasady uczciwej konkurencji, prowadzą intensywną akcję poszukiwania pielęgniarek do opieki długoterminowej, a nawet werbowania ich z placówek Caritas Diecezji Opolskiej.
System informatyczny postępowania konkursowego NFZ, umożliwia ponadto wykazywanie tego samego personelu w dwóch różnych podmiotach leczniczych,  uczestniczących w konkursie na to samo świadczenie. Zatrudnienie tej samej pielęgniarki w dwóch różnych podmiotach leczniczych, znosi de facto własną zasadę Prezesa NFZ dot. ograniczania liczby pacjentów pod różnym adresem zamieszkania do sześciu, jednoczasowo, na etat przeliczeniowy i cofa jakość i dostępność świadczeń do okresu sprzed 1989 r.
5)    Dla Komisji Konkursowych NFZ najważniejszym elementem negocjacyjnym była cena świadczenia. Rozporządzenia Prezesa NFZ lekceważąc fakt, że pielęgnacja ciężko chorych w środowisku domowym, wykonywana na dobrym poziomie musi posiadać realną cenę, naruszają obowiązek działania w interesie ubezpieczonych oraz powodują utratę wartościowych i doskonale wykształconych pielęgniarek z krajowego i regionalnego rynku pracy. Tzw. cena oczekiwana, skalkulowana przez grono ekspertów ekonomicznych NFZ w oparciu o rzeczywiste koszty usług, musi posiadać status minimalnej wartości gwarantowanej świadczenia, która nie podlega obniżeniu, na wzór płacy minimalnej.
Nadto, przyjmując stawki niższe od skalkulowanych, a nawet dążąc notorycznie do ich obniżenia, NFZ narusza zasadę równego traktowania świadczeniodawców, gdyż takie same czynności pielęgniarskie z zakresu opieki długoterminowej, wykonywane w warunkach hospitalizacji, skalkulowane zostały nieporównywalnie wyżej.
Wadą systemu kontraktowego NFZ i w efekcie działaniem na niekorzyść ubezpieczonego oraz świadczeniodawców jest brak tzw. współczynników różnicujących ocenę oferty.
Rozporządzenie Prezesa NFZ nie dostrzega różnicy w kosztach pielęgnacji pacjenta długoterminowego w pielęgniarskiej opiece długoterminowej domowej, który posiada minimum lub maksimum punktów w skali Barthel tzn. pacjenta wymagającego często obecności nawet dwóch pielęgniarek jednocześnie (O punktów) oraz takiego, któremu wystarczy towarzystwo pielęgniarki w czasie spacerów (40 punktów). Ta druga okoliczność zostaje przez nas przywołana, w celu zwrócenia uwagi Prezesa NFZ na niedostateczny nadzór NFZ nad sposobem klasyfikacji pacjenta do opieki długoterminowej.
Zarządzenie Prezesa NFZ nie dostrzega także różnicy w finansowaniu opieki nad sześcioma pacjentami mieszkającymi w aglomeracji miejskiej, w dodatku w jednym wieżowcu, a kosztach opieki nad sześcioma pacjentami mieszkającymi w sześciu oddalonych od siebie sołectwach, pozbawionych linii autobusowej i kolejowej, z drogą gruntową o niskiej przydatności komunikacyjnej.
Obydwie opisane wyżej okoliczności, które według Załącznika nr 1 do zarządzeń Nr 3/2014/DSOZ Prezesa NFZ z dnia 23. stycznia 2014 r., nie są wpisane w tryb postępowania konkursowego naruszają zasady równego traktowania świadczeniodawców i działają na szkodę standardów w długoterminowej opiece domowej.

Szanowny Panie Prezesie,
tenor naszych wypowiedzi nie jest skierowany w członków Komisji Konkursowej NFZ w Opolu i Katowicach i nie dowodzi rozgoryczenia ich postępowaniem. Razem z rzeszą naszych pacjentów, Caritas Diecezji Opolskiej wyraża oburzenie wymaganiami wynikającymi z przepisów prawa powszechnie obowiązującego, zwłaszcza Zarządzeń Prezesa NFZ w Warszawie. Wymagania te zamiast wspierać jawnie niszczą działający wzorowo od 22 lat, dzięki połączonym siłom i mądrej współpracy Kościoła i organów administracji publicznej, model kompleksowej i nowoczesnej opieki nad pacjentem w domu na terenie metropolii górnośląskiej. Jak na ironię, to właśnie Caritas Diecezji Opolskiej pomogła Śl.R.KCH w Katowicach w 2000 r. opracować standard nowego świadczenia w pielęgniarskiej domowej opiece długoterminowej (pismo A. Sośnierza dyrektora Śl.R.KCH. do dyrektora Caritas Diecezji Opolskiej z dnia 09.10.2000 r.).  

Po 1. lipca 2014 r. na terenie diecezji opolskiej nadał działa najgęstsza w kraju sieć 50 kościelnych placówek pielęgniarskiej opieki domowej pod nazwą Stacji Opieki Caritas tj. kilku osobowych zespołów pielęgniarek środowiskowych, opieki długoterminowej i opieki paliatywno-hospicyjnej. Każda ze 170 doskonale wykształconych pielęgniarek zatrudniona jest w pełnym wymiarze czasu pracy, posiada samochód służbowy, telefon, torbę pielęgniarską i szeroką gamę sprzętu pielęgnacyjno-rehabilitacyjnego do wypożyczenia do domu pacjenta (w sumie około 15 tysięcy urządzeń). Oferta takiej samej sieci placówek pielęgniarskich ze strony Caritas Diecezji Gliwickiej została w dniu 1. lipca 2014 r. w toku postępowania konkursowego NFZ w Katowicach odrzucona, a placówki weszły w fazę likwidacji.
Caritas Diecezji Opolskiej pomimo trudności ze strony nieudolnych regulacji prawnych pragnie wychodzić naprzeciw problemom ludzi chorych i starszych i nadal realizować model domowej pielęgnacji chorych, oparty na najlepszych wzorach krajów Unii Europejskiej. Projekt Stacji Opieki Caritas jest prorodzinny, ludzki, mądry i tani. Oczekujemy od Pana Prezesa odpowiedzi na wszystkie postawione pytania w duchu troski o dobro chorych pielęgnowanych w domach a także atmosferę ufności pomiędzy współpracującymi ze sobą podmiotami leczniczymi.


Ks. dr Arnold Drechsler
Dyr. Caritas Diecezji Opolskiej


Do wiadomości:
Pan Donald Tusk – Prezes Rady Ministrów
Pan Bartosz Arłukowicz – Minister Zdrowia
Pan Ryszard Wilczyński – Wojewoda Opolski
Pan Andrzej Buła – Marszałek Województwa Opolskiego
Pan Tomasz Uher – p.o. Dyrektora ŚlOW NFZ w Katowicach
Pan Jerzy Pilarski – p.o. Dyrektora OOW NFZ w Opolu
Pan Zdzisław Kulej – Wójt Gminy Ciasna